زمزار | تفریح و سرگرمی مجله تفریحی و سرگرمی زمزار | دلنوشته ها | پرندگان زینتی | اس ام اس و پیامک | جملات حکیمانه | آکواریوم | پرندگان زینتی
احادیثی درباره قضاوت و داوری کردن
قال الامام علی – علیه السلام – : لَیسَ مِنَ العَدلِ القَضَاءُ عَلَی الثَّقَةِ بِالظَّنِّ.
امام علی (علیه السلام) فرمودند: قضاوتی که با تکیه به ظن و گمان باشد، عادلانه نیست.
«نهج البلاغة، حکمت ۲۲۰»
*
*
امام على علیه السلام :
خَمسَةُ أشیاءَ یَجِبُ علَى القاضی الأخْذُ فیها بظاهِرِ الحُکمِ : الوِلایَةُ والمَناکِحُ والمَواریثُ والذَّبایحُ والشَّهاداتُ ، إذا کانَ ظاهرُ الشُّهودِ مَأمونا جازَت شَهادَتُهُم ولا یَسألُ عن باطِنِهم .
پنج چیز است که باید قاضى (درباره آنها) به ظاهِر حُکم عمل کند: ولایت (حقّ ولایت و سرپرستى که خداوند ، یا امام براى هر کس ، یا ولىّ طفل قرار داده است) ، همسران (یعنى مسأله زناشویى که بین مسلمانان مشهوراست) ، میراثها ، ذبایح(حلال بودن کشتار مسلمانان) و شهادات. هر گاه شهود ، در ظاهر امین و در خور اعتماد باشند ، شهادتشان پذیرفته است و لازم نیست از باطن آنها جست وجو کرد.
الخصال : ۳۱۱ / ۸۸ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۲
*
*
امام باقر علیه السلام :
إنّ المرأةَ لا تُولَّى القَضاءَ ولا تُولَّى الإمارَةَ .
زن ، نه عهده دار مـسند قـضاوت مى شود و نه عهده دار منصب امارت.
بحار الأنوار : ۱۰۴ / ۲۷۵ / ۱
*
*
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مَنِ ابتُلِیَ بالقَضاءِ بینَ المُسلمینَ فَلْیَعدِلْ بَینَهُم فی لَحظِةِ وإشارَتِهِ ومَقعدِهِ ومَجلِسِهِ .
هر که به داورى کردن میان مسلمانان مبتلا شود ، باید در نگاهها و اشاره کردنها و جاى نشستن و نحوه نشستن خود نسبت به آنها به یکسان رفتار کند.
کنزالعمّال : ۱۵۰۳۲ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰
*
*
امام صادق علیه السلام :
القُضاةُ أربَعةٌ : ثلاثةٌ فی النارِ وواحِدٌ فی الجَنّةِ : رجُلٌ قَضى بجَورٍ وهُو یَعلَمُ فهُو فی النارِ ، ورَجُلٌ قَضى بجَورٍ وهو لا یَعلَمُ فهُو فی النارِ ، ورجلٌ قَضى بالحَقِّ وهُو لا یَعلَمُ فهُو فی النارِ ، ورجُلٌ قَضى بالحَقِّ وهو یَعلَمُ فهُو فی الجَنّةِ .
قاضیان چهار گروهند : سه گروه در آتشند و یک گروه در بهشت. مردى که دانسته حکم ناحقّ صادر کند ، این قاضى در آتش است . مردى که ندانسته (و بى اطلاع از احکام و قوانین) حکم ناحقّ دهد ، این نیز در آتش است . مردى که ندانسته حکم درست و حقّ صادر کند ، این هم در آتش است و مردى که دانسته حکم حقّ و درست را صادر کند ، این قاضى در بهشت است .الکافی : ۷ / ۴۰۷ / ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۲
*
*
امام على علیه السلام :
یَدُ اللّه فوقَ رَأسِ الحاکِمِ تُرَفرِفُ بالرَّحمَةِ، فإذا حافَ وَکَلَهُ اللّهُ إلى نفسِهِ .
دست رحمت خدا ، بر فراز سر قاضى در حرکت است. پس هر گاه ستم و حقّ کشى کند ، خداوند او را به خودش وا مى گذارد.
الکافی : ۷ / ۴۱۰ / ۱
*
*
امیر المؤمنین علیٌّ علیه السلام
لِشُرَیحٍ: لا تُسارَّ أحَدا فی مَجلِسِکَ ، وإن غَضِبتَ فَقُمْ ، فلا تَقضِیَنَّ فأنتَ غَضبانُ .
امام على علیهالسلام – خطاب به شریح- فرمودند: در مجلس قضاوت با کسى در گوشى صحبت مکن و اگر عصبانى شدى ، برخیز و در حال خشم هرگز داورى مکن.
الکافی : ۷ / ۴۱۳ / ۵
*
*
امیر المؤمنین علیٌّ علیه السلام
لِشُرَیحٍ: ولا تَقعُدَنَّ فی مَجلِسِ القَضاءِ حتّى تَطعَم .
امام على علیهالسلام خطاب به شریح- فرمودند: در مجلس قضاوت منشین ، مگر این که قبلاً چیزى بخورى.
الکافی : ۷ / ۴۱۳ / ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۲
*
*
امیر المؤمنین علیٌّ علیه السلام
لِشُرَیحٍ: إیّاکَ والتَّضَجُّرَ والتَّأذِّیَ فی مَجلِسِ القَضاءِ ، الذی أوجَبَ اللّهُ فیهِ الأجرَ ، ویُحسِنُ فیهِ الذُّخرَ لِمَن قَضى بالحَقِّ.
امام على علیهالسلام – خطاب به شریح- فرمودند: مبادا در مجلس قضاوت اظهار خستگى و ناراحتى کنى ؛ مجلسى که خداوند در آن پاداش قرار داده و براى کسى که به حقّ داورى کند ذخیره خوبى در نظر گرفته است.
الکافی : ۷ / ۴۱۳ / ۱
*
*
امام صادق علیه السلام :
لا یَطمَعَنَّ قَلیلُ الفِقهِ فی القَضاءِ .
کسى که اندکى فقه (مسائل حقوقى و احکام قضایى) مى داند ، هرگز نباید به کار قضاوت چشم طمع داشته باشد.
بحار الأنوار : ۱۰۴ / ۲۶۴ / ۵
*
*
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم:
مَنِ ابتَغى القَضاءَ وسَألَفیهِ الشُّفَعاءَ وُکِلَ إلى نفسِهِ ، ومَن اُکرِهَ علَیهِ أنزَلَ اللّهُ علَیهِ مَلَکا یُسَدِّدُهُ .
هرکه جویاى منصب قضاوت باشد و براى رسیدن به آن متوسّل به این و آن شود، خداوند او را به خودش وا گذارد و هرکه مجبور به پذیرفتن آن شود، خداوند فرشته اى بر او فرو فرستد که استوارش بدارد.
کنزالعمّال : ۱۴۹۹۴ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰
*
*
امام صادق علیه السلام :
إنَّ النَّواویسَ شَکَت إلَى اللّه عز و جل شِدَّةَ حَرِّها ، فقالَ لَها عز و جل : اسکُتی ؛ فإنَّ مَواضِعَ القُضاةِ أشَدُّ حَرّا مِنکِ !
نواویس (که جایگاهى است در دوزخ) از گرماى سخت خود به درگاه خداوند عز و جل شکایت کرد . پس خداوند عز و جل خطاب بدان فرمود : ساکت باش ؛ همانا جایگاه قاضیان(ناعادل)، گرمایَش سختتر از توست!.
الفقیه : ۳ / ۶ / ۳۲۲۶ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰
*
*
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
إنَّ القاضیَ العَدلَ لَیُجاءُبهِ یَومَ القِیامَةِ فَیَلقَى مِن شِدَّةِ الحِسابِ ما یَتَمَنّى أن لا یکونَ قَضى بینَ اثنَینِ فی تَمرَةٍ قَطُّ.
در روز قیامت قاضى دادگـر را مى آورند و چنان حساب سختى از او کشیده مى شود ، که آرزو مى کند کاش هرگز حتّى درباره یک خرما میان دو نفر داورى نکرده بود.
کنزالعمّال : ۱۴۹۸۸ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰
*
*
امام صادق علیه السلام :
اتَّقُوا الحُکومَةَ ؛ فإنَّ الحُکومَةَ إنّما هی لِلإمامِ العالِمِ بالقَضاءِ ،العادِلِ فی المُسلمینَ ، لِنَبیٍّ أو وَصیِّ نبیٍّ .
از داورى کردن بپرهیزید ؛ زیرا (منصب) داورى در حقیقت از آنِ امامى است که در قضاوت دانا باشد و در میان مسلمانان به عدالت حکم کند ؛ از آنِ پیغمبر یا وصىّ پیغمبر .
الکافی : ۷ / ۴۰۶ / ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۰
*
*
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من حکم بین اثنین تحاکما إلیه فلم یقض بینهما بالحقّ فعلیه لعنه اللَّه؛
هر که میان دو کس که داورى بدو برند، داورى کند و به حق میانشان قضاوت نکند لعنت خدا بر او باد.
نهج الفصاحه
*
*
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قاضیان فی النار و قاض فی الجنّه: قاض عرف الحقّ فقضى به فهو فی الجنّه، و قاض عرف الحقّ فجار متعمّدا أو قضى بغیر علم فهما فی النّار؛
دو قاضى در جهنمد و قاضى اى در بهشت است: قاضى اى که حق را بشناسد و بدان حکم کند در بهشت است، و قاضى اى که حق را بشناسد و دانسته منحرف شود، یا ندانسته قضاوت کند هر دو در جهنم اند.
نهج الفصاحه
*
*
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللَّه مع القاضی ما لم یجر فإذا جار تخلّى اللَّه عنه و لزمه الشّیطان؛
خداوند یار قاضى است تا موقعى که ستم نکند، وقتى ستم کرد خدا او را رها می کند و شیطان قرین او مى شود.
نهج الفصاحه
*
*
پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا أراد اللَّه بقوم خیرا ولّى علیهم حلماءهم و قضى بینهم علمائهم و جعل المال فی سمحائهم و إذا أراد بقوم شرّا ولّى علیهم سفهائهم و قضى بینهم جهّالهم و جعل المال فی بخلائهم؛
وقتى خداوند براى قومى نیکى خواهد خردمندانشان را بر آنها فرمان روا سازد و دانشمندانشان میان آنها قضاوت کند و مال را به دست بخشندگان دهد و وقتى براى قومى بدى خواهد سفیهانشان را بر آنها فرمانروا سازد و نادانان میان آنها قضاوت کنند و مال را به دست بخیلانشان دهد.
نهج الفصاحه
*
*
پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا ابتلی أحدکم بالقضاء بین المسلمین فلا یقض و هو غضبان و لیسوّ بینهم فی النّظر و المجلس و الإشاره؛
اگر یکى از شما بکار قضاوت میان مسلمانان دچار شود باید به هنگام غضب از قضاوت خوددارى کند و میان ارباب دعوى در نگاه و نشیمن گاه و اشاره تفاوتى نگذارد.
نهج الفصاحه
*
*
پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أخذ الأمیر الهدیّه سحت و قبول القاضی الرّشوه کفر.
هدیه گرفتن امیر نارواست و رشوه گرفتن قاضى کفر است.
نهج الفصاحه
*
*
پیامبراکرم صلى الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
اِذا حَکَمْتُمْ فَاعْدِلوا وَ اِذا قُلْتُمْ فَاَحْسِنوا فَاِنَّ اللّهَ مُحْسِنٌ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ؛
هرگاه قضاوت مى کنید، عادلانه قضاوت کنید و هرگاه سخن مى گویید، نیکو بگویید، زیرا خداوند نیکوکار است و نیکوکاران را دوست دارد.
نهج الفصاحه، ح ۲۰۰٫
*
*
پیامبراکرم صلى الله علیه و آله وسلم :
اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْعَبدَ اَنْ یَکُونَ سَهْلَ الْبَیْعِ وَ سَهْلَ الشِّراءِ وَ سَهْلَ القَضاءِ وَ سَهْلَ الاِقْتِضاءِ؛
خداوند بنده اى را که در خرید و فروش و قضاوت و پذیرش قضاوت آسان گیر باشد دوست دارد.
( زمزار )
